Sau mỗi ca phẫu thuật ổ bụng hoặc vùng chậu, sự thành công không chỉ dừng lại ở việc vết mổ liền miệng hay bệnh nhân được xuất viện. Phía sau ánh đèn phòng mổ là một “cuộc chiến thầm lặng” khác của cơ thể mang tên lành thương. Tuy nhiên, đôi khi sự chữa lành này lại diễn ra quá mức, tạo thành các dải mô xơ bất thường, kết nối các cơ quan vốn dĩ phải tách rời nhau. Y học gọi đó là tình trạng dính ruột.
Dính ruột không chỉ là một biến chứng hậu phẫu đơn thuần. Nó là một “kẻ ẩn mình” có thể gây ra những cơn đau mãn tính dai dẳng, thậm chí đe dọa tính mạng do tắc ruột cấp tính. Điều đáng lo ngại là các triệu chứng thường không xuất hiện ngay lập tức mà có thể âm ỉ kéo dài từ vài tháng đến hàng chục năm. Việc nhận diện sớm các tín hiệu từ cơ thể là chìa khóa vàng để ngăn chặn những hệ lụy đáng tiếc.
1. Hiểu Đúng Về Bản Chất Của Tình Trạng Dính Ruột
Trước khi đi sâu vào các dấu hiệu, chúng ta cần hiểu dính ruột thực chất là gì. Hãy tưởng tượng các cơ quan trong ổ bụng giống như những bộ phận được bôi trơn để có thể trượt lên nhau một cách dễ dàng khi chúng ta vận động hoặc tiêu hóa thức ăn. Khi có sự tác động từ phẫu thuật, nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm, lớp màng bảo vệ này bị tổn thương. Trong quá trình hồi phục, các sợi fibrin được hình thành để vá víu vết thương nhưng lại vô tình “dán” các đoạn ruột lại với nhau hoặc dán ruột vào thành bụng.
Đối với các bác sĩ và chuyên gia y tế, đây là một thách thức lớn trong ngoại khoa. Đối với bệnh nhân, đây là một rủi ro cần được cảnh báo trước. Dù bạn là một người mẹ vừa trải qua ca mổ lấy thai hay một quý ông vừa cắt bỏ ruột thừa, việc lắng nghe cơ thể là vô cùng quan trọng.
2. 7 Dấu Hiệu Dính Ruột Điển Hình Dễ Nhận Biết
Các dấu hiệu của dính ruột thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa thông thường như đau dạ dày hay rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu đã có tiền sử phẫu thuật, hãy đặc biệt lưu tâm đến 7 biểu hiện sau:
2.1. Những cơn đau bụng cấp tính hoặc mãn tính
Đau bụng dữ dội từng cơn là dấu hiệu phổ biến nhất của tình trạng dính ruột. Cảm giác đau thường giống như có ai đó đang vặn xoắn ruột của bạn từ bên trong. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột sau khi ăn hoặc khi bạn thay đổi tư thế đột ngột.
Trong trường hợp dính ruột gây tắc bán phần, cơn đau có thể âm ỉ ở vùng vết mổ cũ. Tuy nhiên, nếu đau bụng kèm theo co thắt mạnh, đó có thể là dấu hiệu đoạn ruột đang bị thắt nghẹt, cần can thiệp y tế khẩn cấp.
2.2. Buồn nôn và nôn mửa kéo dài
Nôn và buồn nôn không rõ nguyên nhân thường xảy ra khi các dải dính làm hẹp lòng ruột, khiến thức ăn và dịch tiêu hóa bị ứ đọng, không thể di chuyển xuống dưới. Bệnh nhân thường cảm thấy buồn nôn ngay sau khi ăn. Nếu tình trạng dính ruột trở nên nghiêm trọng, chất nôn có thể có màu xanh đen của dịch mật hoặc thậm chí có mùi như phân – một dấu hiệu cảnh báo tắc ruột hoàn toàn.
2.3. Chướng bụng và đầy hơi
Bụng căng chướng, gõ vang là hiện tượng do hơi và dịch tích tụ phía trên đoạn ruột bị dính. Bệnh nhân thường cảm thấy bụng mình to lên bất thường, sờ vào thấy căng như trống. Điều này không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi do áp lực trong ổ bụng tăng cao.
2.4. Rối loạn bài tiết: Táo bón hoặc bí trung tiện
Bí trung đại tiện là “dấu hiệu đỏ” trong chẩn đoán dính ruột gây tắc ruột. Khi lòng ruột bị các dải xơ thắt chặt, hơi và chất thải không thể đi qua. Nếu bạn nhận thấy mình không thể trung tiện (đánh rắm) hoặc không đi ngoài được trong 2-3 ngày kèm theo đau bụng, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa.
2.5. Thay đổi hình dạng bụng và các khối u ảo
Sự xuất hiện của các quai ruột nổi gồ trên thành bụng là một dấu hiệu trực quan. Trong y khoa, các chuyên gia thường gọi đây là dấu hiệu “rắn bò”. Khi ruột cố gắng co bóp để đẩy thức ăn qua đoạn bị dính ruột, các quai ruột sẽ nổi lên rõ rệt dưới da bụng rồi biến mất.
2.6. Cảm giác châm chích, kéo căng tại vết mổ cũ
Đau nhói tại vùng sẹo mổ thường xuyên xảy ra khi bạn vươn người, tập thể dục hoặc nâng vật nặng. Đây là dấu hiệu cho thấy các dải dính ruột đang kéo căng thành bụng phía trong. Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác này như có một sợi dây thừng đang siết chặt bên trong cơ thể mình.
2.7. Các dấu hiệu toàn thân: Sốt nhẹ, mệt mỏi và mất nước
Cơ thể suy nhược và mất nước do nôn nhiều và không ăn uống được là hệ quả tất yếu. Nếu dính ruột dẫn đến hoại tử đoạn ruột hoặc viêm phúc mạc, bệnh nhân sẽ có biểu hiện sốt cao, mạch nhanh, huyết áp tụt. Đây là tình trạng nguy kịch đòi hỏi phải phẫu thuật cấp cứu ngay lập tức để bảo toàn tính mạng.
3. Đối Tượng Nào Dễ Bị Dính Ruột?
Mặc dù bất kỳ ai từng can thiệp ổ bụng đều có nguy cơ, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra những nhóm đối tượng sau cần đặc biệt cẩn trọng với biến chứng dính ruột:
- Phụ nữ sau mổ lấy thai hoặc phẫu thuật phụ khoa: Tỷ lệ dính ruột sau mổ đẻ lần 2, lần 3 tăng lên đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản và sức khỏe lâu dài của người mẹ.
- Bệnh nhân từng phẫu thuật khẩn cấp: Như viêm ruột thừa vỡ, thủng dạ dày, nơi mà tình trạng viêm nhiễm trước đó đã kích thích hình thành các dải dính mạnh mẽ.
- Người có cơ địa sẹo lồi: Một số nghiên cứu cho thấy những người có xu hướng hình thành sẹo lồi trên da cũng có nguy cơ cao hình thành các dải xơ dính ruột bên trong nội tạng.
4. Hệ Lụy Khôn Lường Từ Dính Ruột
Nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, dính ruột không chỉ dừng lại ở những cơn đau. Đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (18-35 tuổi), dính vòi trứng hoặc tử cung do hệ quả từ dính lan tỏa có thể gây vô sinh hoặc thai ngoài tử cung.
Về mặt tiêu hóa, tình trạng dính ruột kéo dài gây suy dinh dưỡng, làm giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng. Bệnh nhân luôn sống trong lo âu, không dám ăn uống thoải mái vì sợ cơn đau tái phát. Đặc biệt, biến chứng xoắn ruột, hoại tử ruột là những cơn ác mộng mà bất kỳ bác sĩ ngoại khoa nào cũng muốn giúp bệnh nhân tránh khỏi.
5. Chống Dính Từ Điểm Chạm Đầu Tiên: Cách Hạn Chế Dính Ruột Tối Ưu
Trong y học hiện đại, phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” luôn giữ nguyên giá trị, đặc biệt là với biến chứng dính ruột. Việc điều trị dính sau khi nó đã hình thành thường rất phức tạp, vì chính ca mổ gỡ dính lại có nguy cơ tạo ra những dải dính mới.
Do đó, các chuyên gia y tế hiện nay khuyến cáo cần có biện pháp chống dính chủ động ngay trong lúc phẫu thuật. Gel chống dính Singclean là một trong những lựa chọn tối ưu được các bác sĩ tin dùng. Với thành phần Hyaluronic Acid tinh khiết, Singclean đóng vai trò như một hàng rào sinh học tạm thời, ngăn cách các bề mặt tổn thương trong suốt thời gian nhạy cảm nhất của quá trình lành thương.
Singclean không chỉ có độ an toàn cao, tự hấp thu hoàn toàn mà còn giúp giảm thiểu đáng kể tỷ lệ dính ruột hậu phẫu. Việc nâng cao nhận thức về phòng ngừa dính ngay từ đầu chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và tương lai của chính bạn hoặc người thân.
Tài liệu tham khảo
- Arung, W., Meurisse, M., & Detry, O. (2011). Pathophysiology and prevention of postoperative peritoneal adhesions. World Journal of Gastroenterology. DOI: 10.3748/wjg.v17.i41.4545
- Liakakos, T., et al. (2001). Peritoneal adhesions: Etiology, pathophysiology, and clinical significance. Digestive Surgery.
- Ten Broek, R. P., et al. (2013). Bolanus guidelines for the management of adhesions. World Journal of Emergency Surgery.
